Bezkres

Na pierwszy rzut oka- słowo bezkres wydaje się być neutralnym terminem, który nie niesie ze sobą znaczących konotacji. Ta jednak pozorna pustka po chwili wypełnia się treścią, która jest zaskakująca. Skojarzenia jakie przychodzą kiedy pomyśleć o słowie bezkres to błękit i zieleń: bezkres nieba, bezkres morza, bezkres łąk i stepów..... Bezkresy tak pojmowane kojarzą się pozytywnie. Stają się synonimami wolności, niosą wrażenie ukojenia i lekkości... przybliżają pojęcia, swobody, niczym niezakłóconej przestrzeni bez przeszkód. Bezkres łączy się z ogromem stepów, spokojem i jasnymi kolorami, ze swobodnym oddychaniem. Ze swobodą myślenia i gestów. Z ogromem mas powietrza i wody: niezbędnych do życia. Łączy się z wolnością myślenia, wolnością działania, wolnością...

Bezkresność może się także wydawać nijaka: jakby nie posiadała punktów zaczepienia, momentów zatrzymania, tego „czegoś” co przykuwa wzrok i uwagę, powoduje że staje się w nieruchomości. Okazuje się jednak, że siła bezkresności wynika właśnie z tego braku elementów rozpraszających uwagę. Bezkresy: przywodzą na myśl oderwanie od tu i teraz, od codzienności w której myśli nie mogą swobodnie płynąć, bo napotykają na rafy ciągłych problemów... Wolność niezakłócona. Stan takich doznań jest właściwie niemożliwy do osiągnięcia i być może dlatego tak pociąga i zmusza nas do ciągłego poszukiwania. Stąd tak kuszące wydają się: rozpoczęta właśnie przez wędrowca wędrówka, w której droga prowadzi nie wiadomo dokąd, czy otwierające się przed okrętem morze. Dlatego kuszą otwarte drzwi. Bezkres staje się narkotykiem, przyczyną uzależnienia. Tęsknotą niemożliwą do zrealizowania, a jednak poszukiwaną. Ucieczka w bezkres przynosi ulgę oderwania się od codziennego świata. Dążenie do takiej ucieczki staje się jednak czasem zgubne: nie tylko dlatego, że dążenie staje się celem, ale także dlatego że dążąc pomijamy momenty doświadczania tej właśnie bezkresnej wolności.

Bezkres przywołuje trzy przynajmniej grupy skojarzeń: po pierwsze z drogą, podróżą, wędrówką. Po drugie z percepcją, chłonięciem, patrzeniem. Po trzecie z emocjami. Każde z tych skojarzeń wywołuje dalsze myśli, powoduje podążanie za rozpoczętym wątkiem.


Podróż
Krążąc pomiędzy elementami które otaczają podmiot w codziennym życiu, niejednokrotnie traci się poczucie ciągłości drogi. Zerwanie, przerwa, zakręt- powodują, że wrażenie ciągłości się rozmywa. Co więcej: przerwanie ciągłości wywołuje panikę wynikającą z pytania o to: jaki jest sens łączenia tego co było, co jest i co będzie. Pojawia się wtedy pytanie wędrowca, dokąd zmierzam, co mnie niesie naprzód, gdzie skończę drogę, o której wiadomo tylko gdzie się rozpoczęła ale nawet nie wiadomo gdzie się kończy. Bezkres z jednej strony pociąga nieograniczonością możliwych wyborów, swobodą, wielkością świata i tego, co się w nim kryje. Bezkres-niespodzianka. Ale obie te rzeczy wiążą się z niepewnością. Niepewność może wiązać się z odczuciem przyjemnym (zaskoczeniem, które poniekąd spodziewane, nadchodzi i zmienia wszystko) lub wrażeniem nieprzyjemnym- które powoduje lęk, przed zagrożeniem idącym nie wiadomo skąd, nie wiadomo jak definiowanym, nie wiadomo co oznaczającym... Podróż i stosunek do drogi to rzeczy oddające poniekąd stosunek do całego życia... Do innych ludzi... Do siebie samego. Ujawnia lęki, zainteresowania, pasje, to co człowieka pociąga i to co go odpycha. Bezkres podróży, odbywanej bez celu, bez oczekiwania osiągnięcia jakiegoś punktu, sprowadza się do docenienia „tu i teraz”... Do carpe diem, a jednak z perspektywą przejścia dalej.
Podróż metaforycznie ujęta, zostaje przeniesiona na cały bieg życia: to także stosunek do wieczności i tego co potem. To „potem” można w bezkresie odnaleźć. W jego bezmiarze, nieodzownie pojawia się refleksja „czym jestem, skąd to wszystko, dokąd idę i czym będę... Tam...” Podróż- życie- zachowanie. To elementy które się ze sobą łączą w jedno: przeżywanie.

Emocje
Przeżywanie to emocje. Bezkres tutaj ma inny sens. Popadnięcia w stany, które zaczynają dominować nad doświadczającym je podmiotem. Czy przyjemne? Nie zawsze. Bezkres rozpaczy może naprawdę przygnieść. Bezkres radości otumania. Bezkres miłości pochłania. Emocje bezkresne, bezgraniczne wciągają: czasem bywa to przyjemne, czasem bywa męką nie do zniesienia. Zagubienie się w uczuciach ma zatem skrajne dwa wymiary: uwielbienia i nienawiści. Dążenia i unikania. Zderzenie rozumu i racjonalnego działania z bezkresem emocji bywa bolesne: myślisz: „tak nie powinno być” albo „rzeczy tak naprawdę mają się inaczej” ale czujesz zupełnie coś innego. Pochłonięcie przez emocje....Bezkres emocji zatem wciąga: niezależnie od tego czy są one pozytywne czy negatywne. Konsekwencje owego wciągania bywają jednak inne w smaku: słodkie- gdy chodzi o emocje pozytywne. Gorzkie- gdy chodzi o emocje negatywne. Jedyną deską ratunku, pozwalającą uciec z tak rozumianego bezkresu emocji: jest twarde drewno racjonalnego myślenia. Emocje jednak jak fale: przykrywają rozum nie dając mu dojść do głosu. Oto niebezpieczeństwo utonięcia w emocjach.

Patrzenie-percepcja-horyzont
W końcu patrzenie. Wzrok jest chyba tym zmysłem który najbardziej daje doświadczyć bezkresu: pozwala zagubić się w zieleni, w lesie, w morzu, wodzie... Możliwość bezkresnego patrzenia inspiruje i otwiera możliwość twórczości: być może dlatego wolimy stawiać biurka pod oknem, by wzrok zmęczony koncentracją na pracy, mógł swobodnie szukać oddechu i inspiracji za okno wybiegając i się gubić w bezkresie tego co „tam”. To szukanie oddechu.
Patrzenie jest także bezkresną możliwością chłonięcia świata: dlatego opresyjne spojrzenie o którym mówią feministki „gaze” jest tak dotkliwe: bo konsumpcja wizualna, niemal graniczy tutaj z fizyczną konsumpcją. Narusza na pewno granice prywatności. To szukanie „przedmiotu konsumpcji”.
Chłonięcie wzrokiem oznacza bezkresność spojrzenia zakotwiczonego na obiekcie: który niekoniecznie musi się na ten rodzaj pochłaniania zgadzać. Zgoda jest jednak poza nim. Nie ma możliwości wypowiedzenia się... Nikt go nie słucha....

Prace
Arka Ignaszaka: odzwierciedlają bezkres w jego melancholijno-uspokajającym wymiarze. Dają pozytywne odczucie łagodnej swobody. Nie otchłani w którą się wpada i z której nie można się wydobyć. Ale spokoju obcowania z pastelowym cieniem, który staje się wyrazem łagodności. Bezkresność morza jasnego koloru koresponduje z fakturą płócien: pojawiające się na nich niekończące się linie farby, mówią: można bez kresu przez te obrazy iść: patrząc,  czując, podróżując.


Hanna Mamzer

Biogram artysty

Urodzony 20.06.1964r. Września

1992r. ukończenie ASP w Poznaniu
1993r. dyplom w zakresie Rysunku (promotor prof. Józef Drążkiewicz) i Wychowania Plastycznego (promotor dr Jolanta Dąbkowska-Zydroń)
1988-1990 studia w Alanus Hochschule w Alfter Niemcy, wydział malarstwa

Wystawy indywidualne: